Chữ 明 minh là chữ hội ý, có nghĩa là sáng suốt, thông minh, tài trí. Về cấu trúc của chữ明 minh, các học giả nhìn chung có hai cách giải thích. Hứa Thận trong Thuyết văn giải thích rằng, chữ明 minh gồm 日 nhật (mặt trời) và 月 nguyệt (mặt trăng) hợp thành. Quan sát hình dạng mặt trăng, có thể thấy trừ ngày rằm trăng tròn, còn lại đa phần là trăng khuyết, nên chữ月nguyệt cũng được tả thực với đường cong phổ biến. Hội hợp hai bộ thủ lại, chữ明 minh có nghĩa là sáng, sau chuyển nghĩa thành thông minh/ sáng dạ. Mặt trời lên khiến màn đêm tan dần, vạn vật dưới ánh hào quang hiện lên với đầy đủ đường nét, màu sắc, hình hài. Dưới ánh trăng, nhất là trăng rằm, cảnh vật hiện lên đẹp hơn những gì ta tưởng, có phần lãng mạn hơn (trăng làm đẹp lên). Quan điểm thứ hai (Đường Hán) cho rằng, chữ明 minh bên trái là hình tượng cửa sổ, bên phải là月 nguyệt (vầng trăng). Tính chất biểu ý của chữ明 minh là trăng từ cửa sổ soi vào, khiến cho con người có thể nhận thức được thế giới bên ngoài qua cửa sổ khi màn đêm buông xuống. Đồng thời, chữ明 minh cũng có nghĩa là ánh trăng từ cửa sổ soi vào, bầu bạn với con người. Nhà thơ lãng mạn chủ nghĩa đời Đường: Lý Bạch đã khắc họa tâm tư của mình trong đêm thanh tĩnh qua bài Tĩnh dạ tư với câu đầu là Sàng tiền minh nguyệt quang (ánh trăng sáng soi đầu giường), trăng soi tỏ và tâm tình cùng nhà thơ. Chủ tịch Hồ Chí Minh trong bài thơ Vọng nguyệt (ngắm trăng) cũng có câu nhân hướng song tiền khán minh nguyệt, nguyệt tòng song khích khán thi gia (Người ngắm trăng soi ngoài cửa sổ, trăng nhòm khe cửa ngắm nhà thơ). Ngạn ngữ xưa có câu Minh quân bất năng súc vô dụng chi thần, từ phụ bất năng ái vô dụng chi tử nghĩa là vua sáng không thể chấp nhận bề tôi bất tài, cha hiền không thể yêu thương con vô dụng. Hay câu Nhân quý hữu tự tri chi minh nghĩa là con người trở nên cao quý khi thông tuệ, biết tự nhận thức vấn đề. Điều đó chứng tỏ ý nghĩa của chữ明 minh là rất sâu sắc, mang đậm ý nghĩa triết lý, 明 minh không chỉ là trí tuệ thiên bẩm, mà còn là trí tuệ do rèn luyện tu dưỡng mà thành, sáng suốt để nhìn nhận vấn đề và biết cách ứng xử hiệu quả nhất. Chữ明 minh thật đáng để chúng ta trân trọng treo ở cao đường, để được soi tỏ và cũng là lời răn cho bản thân và con cháu phấn đấu tu dưỡng trở thành những con người thông tuệ, giúp ích cho đời.
Mặc Vương
Hãy email cho Mặc Vương khi các bạn có thắc mắc gì trong lĩnh vực này, Mặc Vương sẽ trả lời trong vòng 24 giờ, thật đấy!